TOT HET BITTERE END

Er zijn tal van fysieke gevaren die de beoefenaar van de zangkunst bedreigen.

Het op één na grootste gevaar betreft de aantasting van de stembanden door verkeerd gebruik van de stem of door een verkoudheid. Zo had ik zelf de afgelopen weken door een langdurige verkoudheid veel slijm in mijn keel, waardoor mijn stem soms oncontroleerbaar alle kanten opschoot.

Er zijn ook andere ongemakken.

Vorige week wendde een lezeres van Trouw zich tot de medische rubriek van de krant. Zij zingt al jaren met veel plezier in een koor, behalve op de momenten dat zij last heeft van winderigheid. En laat die flatulentie zich nu uitgerekend tijdens de koorrepetitie voordoen!

Tja. Ik geloof echt, dat dit een probleem kan zijn. Eerlijk is eerlijk, bij mij ontsnapt er ook wel eens wat, zij het niet in die mate, dat ik op zoek ben gegaan naar hulp. Deze lezeres was blijkbaar ten einde raad. De enige uitweg die ze zag was een brief naar de Lieve Lita van Trouw. 

De krant maakt zijn serieuze naam helemaal waar. Men heeft een maag-darm-arts geraadpleegd. Deze specialist weet alles over gasvorming in de dikke darm. ‘Zangers halen vaak diep adem en als daardoor de druk in je buik toeneemt, kunnen gassen wel eens de weg van de minste weerstand kiezen’. Dat laatste klinkt logisch, al heb ik nooit geweten, dat darmgassen een keuze hebben.

De lezeres hoeft zich echter niet te schamen. ‘De mens laat gemiddeld dagelijks tussen de tien en vijftien scheten’. Dat is aardig wat. Die beroemde 19^e eeuwse Franse petomaan zou er wel raad mee geweten hebben. Was hij lid geweest van een muziekgezelschap, dan had hij als fagot meegedaan. Het therapie-advies van de maagspecialist is iets praktischer: gebruik de maaltijd na afloop van de repetitie en kijk nog eens naar de ademhaling. En als dat allemaal niet helpt: ‘Vrouwen staan vaak vooraan in het koor. Het wordt wellicht wat minder genant, wanneer ze zich wat meer naar achteren opstelt’. Binnenkort kunnen we het meemaken: een koor in een normale vierpartijen opstelling en hier en daar, wat meer naar achteren, staan enkele lijdende éénlingen krampachtig met de billen te knijpen en lucht weg te wuiven.

Er zijn grotere ongemakken denkbaar.

Fysiek gevaar nummer één, zo weten doorgewinterde zangers, is de veroudering. Dan kan je denken aan het achteruitgaan van de ogen, de oren, het geheugen of het vermogen om langdurig te staan. Soms zie ik in een akelige droom, dat ik een optreden op een stoel onder een megasterke lamp en met en loep moet afwerken.

De grootste zorg is dat de stembanden, die precies werkende spiertjes, onnauwkeurig en inflexibel worden. De stembanden laten dan vanzelf wat meer lucht door (ook daar al). De stem klinkt zwakker en is minder goed te controleren.

Voor de feestavond ter gelegenheid van het 6^e lustrum van mijn koor Decibelle heb ik twee jaar geleden over deze kwestie het volgende lied geschreven.

Melodie en idee: Drs. P., de Dodenrit (ook bekend onder de naam de Troika hier, Troika daar).

1

We zingen elke woensdag en we maken veel plezier

Elk jaar een nieuw programma en op tijd een glaasje bier

We zingen met z’n allen nu al bijna dertig jaar

Maar ongemerkt en langzaamaan verschijnt er een gevaar….

2

De ogen worden slechter en onthouden wordt een plaag

De rimpels worden erger en van alles hangt omlaag

De stembanden verweken en nog veel meer averij

De ouderdom die komt nu toch wel heel snel dichterbij

3

Wie zal als eerste stoppen, dat is voor ons een vraag

’t kan komend jaar gebeuren maar ook zomaar nog vandaag

We blijven moedig zingen omdat dat ons goed bevalt

Van Als de ziele luistert en daar gaat de eerste alt

4

We zingen een noot lager en we nemen nog eens les

Een grote sterke bril en een slokje uit de fles

En nu Verleih uns Frieden, in een gestrekte draf

Het mag helaas niet baten: twee tenoren vallen af

5

We zingen nu eenstemmig, het vibrato is erg groot

We ademen na ieder woord, we zakken steeds een noot

En van de dynamiek, komt weinig meer terecht

Entflieh mit mir en dan opeens zijn vier sopranen weg

6

De ene na de ander loopt nu bij een specialist

We vragen om begeleiding van een goede pianist

We gaan er maar bij zitten, zwijgen bij die hoge noot

Mon coeur se recommend’ en alle bassen zijn nu dood

7

We zijn nog met zijn tweëen en we zingen ongestoord

We treden enkel op voor blinden, doven, enzovoort

We zingen kinderliedjes en eenvoudige chansons

En als het niet meer gaat, dan zingt de zuster wel voor ons

Ook al worden wij dement – wij gaan door tot ‘t bitt’re end

Ieder jaar meer corpulent – wij gaan door tot ’t bitt’re end

En ook erg incontinent – enz.

Zonder mijn medicament

Impotent en decadent

Met en zonder dirigent

Vaak absent en veel ellend

Zonder cent en zonder vent

Geen talent en niks gewend

Permanent mot in de tent

Altijd windjes aan de krent

Met en zonder instrument

Tot ons laatste incident – wij gaan door tot ’t bitt’re end